ប្រស្នាធម្មវិភាគ លោកបាលធម៌ ២ យ៉ាងគឺ ហិរិនិងឱត្តប្បៈ

 កម្រងប្រស្នាធម្មវិភាគ

លោកបាលធម៌ ២ យ៉ាង

១- ហិរិ៖ សេចក្តីខ្មាសបាប។

២- ឱត្តប្បៈ៖ សេចក្តីក្រែងខ្លាចបាប ។

មានសំដែងនៅក្នុង៖ 

"សុត្តន្តបិដក អង្គុត្តរនិកាយ ទុកនិបាត បឋមភាគ ទំព័រទី១១៣"

ពាក្យ​ថា​ ហិរិ​ ឱត្តប្ប​ បាន​ដល់​ សេចក្តីខ្មាស​ និង​សេចក្តី​តក់​ស្លុត​ ដែល​លោក​សម្តែង​ទុក​យ៉ាង​នេះ​ថា​ “យំ ហិរី-យតិ ហិរីយិតព្វេន​ ឱត្តប្បតិ ឱត្តប្បិតព្វេន​ សេចក្តី​ខ្មាស​ដោយ​វត្ថុ​ដែល​គួរ​ខ្មាស​ តក់​ស្លុត​ចំពោះ​ដោយ​វត្ថុ​ដែល​គួរ​តក់​ស្លុត” ។ ប្រការ​មួយ​ទៀត​ បណ្តា​ធម៌​ទាំង​ ២​ យ៉ាង​នេះ​ ហិរិ​ មាន​សមុដ្ឋាន​ពី​ខាង​ក្នុង​ ឱត្តប្ប​ មាន​សមុដ្ឋាន​ពី​ខាងក្រៅ​ ហិរិ​ មាន​ខ្លួន​ជាធំ​ ( អត្តាធិបតេយ្យ ) ឱត្តប្ប​ មាន​លោក​ជា​ធំ ( លោកាធិបតេយ្យ ) ហិរិ​តាំង​ឡើង​ព្រោះ​សេចក្តី​ខ្មាស​អៀន​ក្នុង​ចិត្ត​ ឱត្តប្ប​ តាំង​ឡើង​ព្រោះ​សភាវៈ​ គឺ​សេចក្តី​តក់​ស្លុត​ ។​ ពាក្យ​អធិប្បាយ​ដោយពិស្តារ​ក្នុង​រឿង​ហិរិ​ និង​ឱត្តប្ប​នេះ​ បាន​ពោល​ទុក​ដោយ​សព្វ​គ្រប់​ក្នុង​វិសុទ្ធិមគ្គ ។

១ បុ. លោកបាលធម៌ប្រែដូចម្តេច ?

                    វិ. លោកបាលធម៌ ប្រែថា ធម៌រក្សាលោក ។

២ បុ. លោកនោះមានប៉ុន្មាន ? គឺអ្វីខ្លះ ?

វិ. លោកនោះមាន ៣ គឺ សង្ខារលោក ១, សត្តលោក ១, ឱកាសលោក ១ ។

៣ បុ. ធម៌រក្សាលោកនោះ បានដល់លោកពួកណា ?

វិ. រក្សាបានតែសត្តលោកម៉្យាង ឯលោកទាំងពីរនោះ ធម៌ នេះមិនត្រូវរក្សាទេ។

៤ បុ. សត្តលោកនោះ តើលោកដូចម្តេច ?

វិ. សត្តលោកនោះ បានដល់ពួកសត្វនរក, ប្រេត, តិរច្ឆាន, មនុស្ស, ទេវតា, ព្រហ្ម, ឈ្មោះសត្តលោក ។

៥ បុ. លោកបាលធម៌ រក្សាសត្តលោកនេះ រក្សាសត្តលោក ចំពូកណាខ្លះ ?

វិ. រក្សាសត្តលោកនោះ គឺរក្សាបានតែមនុស្សលោក និង ទេវលោកចំពូកខ្លះ ប៉ុណ្ណោះ ។

៦ បុ. ហេតុអ្វីបានជានរក, ប្រេត, តិរច្ឆាន និងព្រហ្ម ធម៌នេះ មិនត្រូវរក្សាផង ?

វិ. នរក, ប្រេត, តិរច្ឆាន បានជាធម៌ទាំងពីរនេះរក្សាមិន បាន ព្រោះមានអកុសលកម្មខ្លាំងពេក ធម៌ទាំងនេះមិនអាចនឹងជួយរក្សាបានទេ ចំណែកព្រហ្មលោក សោយតែបីតិដែល កើតអំពីឈាន ផុតវិស័យដែលធម៌ទាំងពីរនេះនឹងត្រូវរក្សាបាន ព្រោះធម៌ទាំងពីរនេះជាហេតុនាំឱ្យកើតសីល, ព្រហ្មជាន់លើ ផុតរក្សាសីលហើយ; នរក, ប្រេត, តិរច្ឆាន រក្សាសីលមិនកើត បានជាធម៌នេះមិនត្រូវរក្សាសត្វចំពូកនោះៗទេ ។

៧ បុ. ហិរិនិងឱត្តប្បៈនេះ មានសេចក្តីផ្សេងគ្នាដូចម្តេច ?

វិ. មានសេចក្តីផ្សេងគ្នាយ៉ាងនេះ គឺហិរិ ប្រែថា អៀន, ខ្មាស, ខ្ពើម; ឱត្តប្បៈ ប្រែថា ខ្លាច, តក់ស្លុត, ភ័យ; ធម៌ទាំងពីរ នេះប្រៀបដូចជាដែកពីរដុំ ដែកមួយដុំត្រជាក់ទេ ប៉ុន្តែប្រឡាក់ លាមក, ដែកមួយដុំទៀតក្ដៅ; ដែកមួយត្រជាក់តែប្រឡាក់ លាមកនោះ បុគ្គលមិនហ៊ានកាន់ ព្រោះខ្ពើម ដូចជាហិរិ; ដក មួយដុំបៅ បុគ្គលមិនហ៊ានកាន់ ព្រោះខ្លាចក្តៅ ដូចឱត្តប្បៈ ។

៨ បុ. ដូចជាមនុស្សប្រព្រឹត្តធ្វើអំពើអាក្រក់ផ្សេងៗ ហើយ អៀនខ្មាសព្រោះខ្លាចគេដឹង គេឮ តើចាត់ជាលោកបាលធម៌ បានដែរឬទេ ?

វិ. ចាត់ជាលោកបាលធម៌មិនបានទេ ដែលចាត់ជាលោកបាលធម៌បាននោះចំពោះតអៀនខ្មាសអំពើទុច្ចរិត ហើយមិនហ៊ានប្រព្រឹត្តធ្វើខ្លាចធ្លាក់ទៅអបាយ ។

៩ បុ. ហិរិ ចែកជាប៉ុន្មានយ៉ាង ? អ្វីខ្លះ ?

វិ. ហិរិ ចែកជា ៤ យ៉ាងគឺៈ

១-ជាតិ បច្ចវេក្ខិត្វា ពិចារណា ឃើញជាតិ។

២-វយំ បច្ចវេក្ខិត្វ ពិចារណាឃើញវ័យ។

៣-សូរភាវំ បច្ចវេក្ខិត្វ ពិចារណាឃើញសេចក្ដីក្លៀវក្លា។

៤-ពហុស្សច្ចំ បច្ចវេក្ខិត្វ ពិចារណាឃើញខ្លួនជាពហុស្សូត ត ។

១០ បុ. ចូរអុធិប្បាយហិរិទាំង ៤ យ៉ាងនេះមកមើល ?

វិ. អធិប្បាយថាៈ

ជាតិ បច្ចក្ខិត្វា ពិចារណាឃើញជាតិ នោះ គឺពិចារណាឃើញថា ខ្លួនកើតមកជាមនុស្សមានជាតិ ខ្ពង់ខ្ពស់ មិនគួរទៅប្រព្រឹត្តធ្វើបាបកម្មផ្សេងៗ ដូចជាមនុស្ស ថោកទាប ឬសត្វតិរច្ឆាននោះទេ ពិចារណាឃើញដូច្នេះហើយ ក៏វៀរចាកនូវបាបកម្មនោះៗ ទៅ។

វយំ បច្ចក្ខិត្វា  ពិចារណា ឃើញវ័យនោះ គឺខ្លួនចូលក្នុងមជ្ឈិមវ័យ ឬបច្ឆិមវ័យហើយ ពិចារណាឃើញថាៈ អាត្មាអញមានភ័យកន្លងហើយ មិនគួរនឹង ធ្វើបាបកម្មផ្សេងៗ ដូចជានៅក្មេងសោះ ពិចារណាឃើញយ៉ាងនេះហើយ ក៏លះបង់នូវបាបកម្មនោះ ៗ ទៅ។

សូរភាវំ បច្ចវេក្ចិត្វា ពិចារណាឃើញសេចក្ដីក្លៀវក្លានោះ គឺខ្លួនជា មនុស្សមានបណ្ដាស័ក្តិ មានទ្រព្យសម្បត្តិ ឬក៏មានជាតិ ជាក្សត្រ ទៅកាន់ទីប្រជុំណា តែងមានសេចក្ដីក្លៀវក្លា អង់អាចជាងគេ មានគេកោតខ្លាចក្រាបសំពះច្រើន ក៏នឹក ឃើញថា អាត្មាអញនេះគ្មានសីលសោះ ហើយក៏រក្សាសីល ឡើង។

ពហុស្បច្ចំ បច្ចក្ខិត្វា ពិចារណាឃើញថាខ្លួនជា ពហុស្សូតនោះ គឺខ្លួនជាអ្នកចេះដឹងច្រើនជាងគេ ហើយទៅ ប្រព្រឹត្តធ្វើអំពើលាមកផ្សេងៗ ក៏នឹកដល់ការចេះដឹងនោះ ក៏អៀនខ្មាសមិនហ៊ានធ្វើអំពើលាមកនោះៗ ។ ហិរិទាំង ៤ នេះ ជាអជ្ឈត្តិកសមុដ្ឋាន មានដែនកើតអំពីខ្លួនឯង ជា អត្តាធិប្បតេយ្យ ប្រារព្ធខ្លួនជាធំ ។

១១ បុ. ឱត្តប្បៈនោះចែកចេញជាប៉ុន្មានយ៉ាង ? អ្វីខ្លះ ?

វិ. ឱត្តប្បៈនោះចែកចេញជា ៤ យ៉ាងគឺៈ

១- បរានុវាទភយ ភ័យអំពីពាក្យតិះដៀលបុគ្គលដទៃ។

២- អត្តានូវាទភយ ភ័យអំពីការតិះដៀលខ្លួនឯងបាន។

៣- ទុគ្គតិតយ ភ័យខ្លាចធ្លាក់ទៅ ទុគ្គតិ។

៤- ទណ្ឌភយ ភ័យអំពីអាជ្ញារបស់ស្តេច ។

១២ បុ. អធិប្បាយឱត្តប្បៈទាំង ៤ យ៉ាងនោះមកមើល ?

វិ. អធិប្បាយថា៖

បរានុវាទភយ ភ័យអំពីពាក្យតិះដៀលបុគ្គលដទៃនោះគឺខ្លួនឯងប្រព្រឹត្តអាក្រក់ដោយហេតុណាមួយខ្លាចគេតិះដៀលហើយក៏មិនហ៊ានប្រព្រឹត្តអំពើនោះៗ។

អត្តានូវាទភយ ភ័យអំពីការតិះដៀលខ្លួនឯងបាននោះ គឺឃើញ ទោសខ្លួនឯង ដែលបានប្រព្រឹត្តខុសពីថ្ងៃមុនមក នឹកឡើងក្ត ក្រហាយអន្ទះអន្ទែងក្នុងចិត្ត ហើយក៏ខ្លាចអំពើអាក្រក់នោះមិន ហ៊ានធ្វើ។

ទុគ្គតិភយ ភ័យខ្លាចធ្លាក់ទៅទុគ្គតិនោះ ព្រោះ ឃើញទោសក្នុងអបាយពិតប្រាកដ។

ទណ្ឌភយ ភ័យអំពីអាជ្ញា របស់ស្តេចនោះ គឺមិនហ៊ានប្រព្រឹត្តធ្វើអំពើអាក្រក់ផ្សេងៗ មាន លួចគេជាដើម ព្រោះខ្លាចជាប់គុកច្រវាក់ ។

ឱត្តប្បៈទាំង ៤ នេះជាពហិទ្ធាសមុដ្ឋាន មានដែនកើតពីខាងក្រៅ ជាលោក- ធិប្បតេយ្យ ប្រារព្ធយកលោកជាធំ ។

១៣ បុ. លោកបាលធម៌ ប្រែថា ធម៌រក្សាលោកនោះ តើរក្សា ដូចម្តេចទៅ ធម៌រក្សាមនុស្ស ឬមនុស្សរក្សាធម៌?

វិ. លុះតែមនុស្សទៅប្រព្រឹត្ត ទើបធម៌រក្សាមនុស្ស សមដូច ពុទ្ធភាសិតសំដែងថាៈ

ធម្មោ ហវេ      រក្ខតិ ធម្មចារី

ធម្មោ សុចិណ្ណោ     សុខមវេហតិ

ឯសានិសំសោ     ធម្មេសុចិណ្ណោ

ន ទុគ្គតឹ         គច្ឆតិ ធម្មចារី។

សេចក្តីប្រែ៖ ធម៌ហ្នឹងឯងរមែងរក្សាបុគ្គលអ្នកប្រព្រឹត្តធម៌ ធម៌ដែលបុគ្គលសន្សំហើយ រមែងនាំមកនូវសេចក្តីសុខ, កាលបើបុគ្គល សន្សំធម៌ដោយប្រពៃហើយ រមែងបាននូវអានិសង្សបែបនេះ មិនខាន បុគ្គលអ្នកប្រព្រឹត្តធម៌ រមែងមិនទៅកាន់ទុគ្គតិឡើយ។ ធម៌ទាំងពីរប្រការនេះ រមែងគ្រប់គ្រងរក្សាលោក (គឺពួក សត្វ) ឱ្យជាគណៈ ជាក្រុមនៅជាសុខសប្បាយ ដូចមាតាបិតា រក្សាបុត្រធីតាឱ្យបានសេចក្តីសុខ វៀរមិនឱ្យបៀតបៀនគ្នានិង គ្នាដូច្នោះ ។

👉👉    មានសំនួរ/អត្ថបទ បន្តទៀត 

សូមចុចអាសយដ្ឋានខាងក្រោម ៖

កម្រងប្រស្នាធម្មវិភាគ ទុក្កៈ ពួក ២ ធម៌មានឧបការៈច្រើន ២ យ៉ាង ១-សតិ និង ២-សម្បជញ្ (edu4kh.com)

សូមអរព្រះគុណនិងអរគុណ!