កាលប្រវត្តិ ចាប់បដិសន្ធិទង់ព្រះពុទ្ធសាសនា

កាលប្រវត្តិ ចាប់បដិសន្ធិទង់ព្រះពុទ្ធសាសនា

ប្រវត្តិសង្ខេបនៃការបង្កើតទង់ព្រះពុទ្ធសាសនា តាំងពីព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធបរមគ្រូទ្រង់បរិនិព្វានទៅពុំទាន់មានប្រទេសពុទ្ធសាសនិកណាមួយបានផ្តើមប​ង្កើតទង់ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​ឱ្យមាន​រូប​រាង​​ឡើងពិត​ប្រាកដដូច​ក្នុងប្រពៃណីឯទៀតឡើយនោះទេ។

 ទង់ព្រះពុទ្ធសាសនា បានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី ១៧ ខែ មេសា ឆ្នាំ ១៨៨៥ ដោយព្រះអង្គព្រះនាម មិតេគុវត្តគុណនន្ទះ គង់នៅវត្ត ទីបទុត្តរារាម ស្រុក កោតហេន ប្រទេសស្រីលង្កា ហើយបានបង្ហូតឡើងតំបូងនៅក្នុងវត្តនេះ។ លុះដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែ ពិសាខ ព.ស ២៤២៩ ត្រូវ និងថ្ងៃទី ២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៨៨៥ ទង់នេះត្រូវបានគេយកមកប្រើប្រាស់ នៅគ្រប់វត្តទាំងអស់ ក្នុងប្រទេសស្រីលង្កា ។

លុះដល់ឆ្នាំ ១៩៥០ ក្នុងពេលដែលប្រទេសអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធ សាសនា ដែលពេលនោះមានចំនួន ២៩ ប្រទេស ក្នុងនោះមានប្រទេសកម្ពុជា មួយផងដែរ ។

ថ្ងៃអង្គារ ៦ រោច ខែ ជេស្ធ ឆ្នាំខាល ទោស័ក ព.ស ២៤៩៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ៦ ខែ មិថុនា គ.ស ១៩៥០ ទើបពុទ្ធិកប្រទេស ទាំង ២៩ មាន​ប្រទេសស្រីលង្កាជាដើម បានបង្កើតពុទ្ធិកសមាគមពិភពលោក ហើយបានធ្វើសន្និសីទលើកទី ១ នៅប្រទេសស្រីលង្កា ដែល​មាន​គណៈប្រតិភូខ្មែរយើង មានសម្តេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ជួន ណាត ជោតញ្ញាណោ សង្ឃនាយកគណៈ មហានិកាយជាប្រធា​ន “ពុទ្ធិកសមាគមពិភពលោក” បានចូលរួអប្រជុំគ្នា ដើម្បីបង្កើត ទង់សាសនាឡើងហៅថា ទង់ពុទ្ធិក សមាគមពិភពលោក (តាមលក្ខន្តិកៈនៃសមាគមដែលមាន ២៧ មាត្រា) ​ត្រង់មាត្រា២៦ ចែងថា៖

ទង់របស់ពុទ្ធិកសមាគមពិភពលោក ជាទង់មានពណ៌ ៦ តម្រូវនឹងឆព្វណ្ណរង្សី របស់ព្រះសម្ពុទ្ធជា ម្ចាស់ ជាមូលដ្ឋានតាំងគំរូ ដែលក្រុម​ប្រឹក្សាប្រតិបត្តិការបានធ្វើហើយ" ដូច្នេះទង់ពុទ្ធសាសនា ក៏បានឧបត្តិកឡើងជាស្ថាពរតាំងពីកាលនោះមក ជាទង់សំរាប់សំគាល់ពុទ្ធិក សមាគមផង និង ទង់ជា សំគាល់ព្រះ ពុទ្ធសាសនាផង ។

ទង់ពុទ្ធសាសនាមានប្រាំមួយពណ៌នោះគឺ ៖

១- ពណ៌ខៀវ ២- ពណ៌លឿង ៣- ពណ៌ក្រហម ៤- ពណ៌ស ៥- ពណ៌ហង្សបាទ (ស៊ីជម្ពូខ្ចីដូចជើងហង្ស) ៦- ផ្លេក (ពន្លីពេជ្រ គឺគេយកពណ៌ទាំង ៥ ខាងដើមមួយ ៗ មកដាក់បញ្ចូលគ្នាក្នុងផ្ទាំង ទី ៦ នេះជាពណ៌មួយ) ។

ព្រះបរមលោកនាថ ព្រះអង្គមានរស្មី ៦ ពណ៌ ផ្សាយចេញពីវរកាយយ៉ាងនេះដោយលទ្ធផលនៃទានបរមត្ថបារមី ដែលព្រះអង្គបានសា​ង​ម​ក​ពីអតីតភាពយ៉ាងអស្ចារ្យ ហើយដែលមិនអាចឱ្យអ្នកណាម្នាក់ធ្វើដូចព្រះអង្គបានឡើយ ឯរស្មីមួយៗ ជាតំណាង​ព្រះជាតិរបស់​ព្រះអង្គ​មួយៗដែរ គឺ ៖

១-រស្មីពណ៌ខៀវ: ជាតំណាងព្រះអង្គ កាលទ្រង់សោយព្រះជាតិជាព្រះបាទស្រីភិរាស្ត្រ ។ កាលនោះ ព្រះឥន្ទ្រាធិរាជបាន និម្មិតខ្លួនជា​ព្រា​ហ្ម​ណ៍ចាស់ម្នាក់ចូលមកសូមព្រះនេត្រព្រះអង្គ ទាំងគូ ។ ព្រះអង្គទ្រង់ឆ្កៀលព្រះនេត្រព្រះអង្គទាំងពីរឱយទៅឥន្ទព្រាហ្មណ៍

២-រស្មីពណ៌លឿង ជាតំណាងព្រះអង្គ កាលទ្រង់សោយព្រះជាតិជាវិនីបណ្ឌិត។ កាលនោះព្រះ ឥន្ទ្រាធិរាជបាននិម្មិតខ្លួនជាយក្សធ្វើ​ជា​ជាង​​មាស ។ វិនីបណ្ឌិតបានអារសាច់ខ្លួនឱយជាងមាស ដើម្បីផែធ្វើជាមាសបិទព្រះពុទ្ធរូប ។

៣-រស្មីពណ៌ក្រហម ជាតំណាងព្រះអង្គ កាលទ្រង់សោយព្រះជាតិជាបទុមមាណព ។ គ្រានោះ មានពស់មួយប្រកបដោ​យពឹសដ៏ពន្លឹកចឹក​មាតាព្រះអង្គ ព្រះអង្គទ្រង់យកកាំបិទមកពុះទ្រូង លូក បេះដូងមកផ្សំថ្នាំមើលមាតាឱយបានគង់ជីវិត ។

៤-រស្មីពណ៌ស ជាតំណាងព្រះអង្គ កាលទ្រង់សោយព្រះជាតិជាព្រះវេស្សន្តរបានប្រទានដំរី មង្គលមួយឈ្មោះ បច្ច័យនាគេន្ទ្រ ជាសត្វសម្រាប់រាជ្យ ដ៏មានអវៈ​យវៈ​សសុទ្ធដល់ពួក​ព្រាហ្មណ៍កលិង្គរដ្ឋ។ ពួកអ្នកនគរស្រីពិរាស្ត្រ ក៏នាំគ្នាខឹងបំបរបង់ព្រះអង្គឱយទៅនៅនាវង្កតបព៌ត ។

៥-រស្មីពណ៌ហង្សបាទ (ស៊ីជម្ពូខ្ចីដូចជើងហង្ស) ជាតំណាងព្រះអង្គកាលទ្រង់សោយព្រះជាតិ ជា វិជ្ឋាធរ ។ មាតាព្រះអង្គ ត្រូវយក្សចាប់​យកបាន ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់អារសាច់ឱ្យយក្សបរិភោគជំនួសជិវិតមាតា ។

៦-រស្មីពណ៌ផ្លេក ជាតំណាងព្រះអង្គ កាលទ្រង់សោយព្រះជាតិជាទន្សាយឈ្មោះ សោម បណ្ឌិត មានព្រះតម្លាសទ្ធាចង់បំពេញទាន​បរមត្ថបារមី។ គ្រានោះព្រះឥន្ទ្រាធិរាជ បាននិម្មិតខ្លួនជា ព្រាហ្មណ៍ចាស់ម្នាក់អត់អាហារដើរចូលមក។ ទន្សាយសោមបណ្ឌិត បាន​រលាស់​ខ្លួន ៣ ដង ដើម្បីឱ្យសត្វល្អិតជ្រុះចេញពីរោមរបស់ព្រះអង្គ រួចក៏លោតចូលក្នុងភ្នក់ភ្លើងទៅ ដើម្បីចំអិនសាច់ ព្រះអង្គឱ្យដល់ឥន្ទព្រាហ្មណ៍បរិភោគ ។

រស្មីទាំង ៦ ពណ៌នេះ បានផ្សាយចេញអំពីព្រះវរកាយព្រះអង្គ ក្នុងពេលត្រាស់ដឹងនូវអនុត្តរ សម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ក្នុងពេលសំដែង បា​ដឹហារ្យ​ដើម្បីកំចាត់បង់នូវអស្មិមានះនៃព្រះញាតិរបស់ ព្រះអង្គ ដែលមានសេចក្តីសម្គាល់ថា ព្រះអង្គជាមនុស្សនៅក្មេងមិនគួរគោរព និង ក្នុងពេលព្រះអង្គធ្វើ យមក បាដិហារ្យផ្ទាញ់ពួកនាយគ្រន្ទលើដើមគណ្ឌាមព្រឹក្ស (ដើមស្វាយរបស់នាយគណ្ឌៈ) ។

ដូច្នោះហើយ បានជាពុទ្ធិកសមាគមពិភពលោកដែលនៅប្រទេសស្រីលង្កាលើកទី១ នោះ ផ្តើមធ្វើទង់ពុទ្ធសាសនាមាន ៦ ពណ៌ តម្រូវនឹង​ឆព្វណ្ណរស្មីរបស់ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ ។

រៀបរៀងដោយ សេន រ៉ន​ សិស្សផ្នែកទំនាក់ទំនងសង្គមជំនាន់ទី ២

ដកស្រង់ពី​ កម្ពុជាសូរិយា ឆ្នាំ ១៩៦២ របស់លោក ថង់ វង