ពុទ្ធវចនៈទាំងអស់បំព្រួញសេចក្ដីមកមានបីប្រការ គឺទី១ កុំធ្វើអំពើបាបទាំងពួង ទី២ ប្រព្រឹត្តតែអំពើជាកុសល និងទី៣ ដុសខាត់ចិត្តរបស់ខ្លួនឱ្យស្អាតបរិសុទ្ធផូរផង់។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធសមណគោតមទ្រង់ត្រាស់សំដែងថា គោលការណ៍ទាំងបីនេះ គឺជាពាក្យពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធគ្រប់ព្រះអង្គ ដែលមានសេចក្ដីជាភាសាបាលីថា "សព្វបាបស្ស អករណំ កុសលស្សូបសម្បទា សចិត្តបរិយោទបនំឯតំ ពុទ្ធាន សាសនំ"។ បុគ្គលទាំងឡាយណាដែលព្យាយាមប្រព្រឹត្តតាមលំអានពុទ្ធវចនៈ ជាប្រទីបបំភ្លឺវិថីជីវិត បុគ្គលទាំងឡាយនោះគឺជាពុទ្ធបរិស័ទ ឬពុទ្ធសាសនិក ដោយមិនកំណត់ជាតិសាសន៍អ្វីឡើយ។
ការសំអាតចិត្តឱ្យបរិសុទ្ធជាកត្តាសំខាន់ណាស់ដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធគ្រប់ព្រះអង្គ គឺគាថាបទទី៣ "សចិត្តបរិយោទបនំ"។ បុគ្គលម្នាក់អាចមានការយល់ដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា អាត្មាអញតោងធ្វើតែអំពើល្អ ហើយត្រូវចៀសវាងកុំធ្វើអំពើបាប ដែលនឹងនាំឱ្យមានទុក្ខទោសដល់ខ្លួនឯង និងអ្នកដទៃ។ ប៉ុន្តែជាញឹកញយណាស់ ខណៈដែលចិត្តពាល់ត្រូវដោយគ្រឿងសៅហ្មងផ្សេងៗ មានលោភៈ គឺក្តីលោភលន់ ឬទោសៈ កំហឹងនិងការស្អប់ខ្ពើមជាដើម បុគ្គលនោះរមែងត្រូវគ្របសង្កត់ជាប់ដោយមោហៈ គឺក្តីភ័ន្តភាំងមិនដឹងការពិត វង្វេងមិនស្គាល់ខុសត្រូវ ហើយក៏ប្រព្រឹត្តនូវអំពើជាអកុសលទាំងពួងបានដោយងាយ។
«ជាលក្ខណៈសម្បត្តិរបស់ពុទ្ធបរិស័ទពិតប្រាកដនោះ អាត្មាគិតថា មិនអាចដល់ប៉ុណ្ណឹងទេ ពរ! ព្រោះនោះគឺជាចំនួន គ្រាន់តែថា ការរាប់អានព្រះពុទ្ធសាសនាដ៏ច្រើន គឺតាមប្រពៃណី ឬក៏តាមមាតាបិតាជាអ្នករាប់អានព្រះពុទ្ធសាសនា អ៊ីចឹងខ្លួនឯងក៏ថា ជាអ្នករាប់អានព្រះពុទ្ធសាសនា ប៉ុន្តែជួនកាល គឺមិនបានយល់ដឹងអំពីពាក្យទូន្មានប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ឬក៏ការអប់រំរបស់ព្រះអង្គយ៉ាងណានោះ គឺមិនបានយល់ទេ។ អ្នកខ្លះប្រកាសថា ខ្លួនឯងជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ប៉ុន្តែប្រកបមុខរបរ ជួនកាលសម្លាប់សត្វទៅ ជួនកាលទៅធ្វើនូវជំនួញជួញដូរ ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ហាមឃាត់ថា ជាអំពើបាប ជាអំពើអសីលធម៌ ឬថាជាអំពើអត់មានមេត្តាចិត្ត ឬទឹកចិត្តអនុគ្រោះនោះក៏អត់មាន។ គិតតាមធម៌ គឺមិនអាចរាប់ថា ជាពុទ្ធសាសនិកទេ»។
ក្នុងការសិក្សាមុខវិជ្ជាជីវៈនានា ទោះបីជាបុគ្គលរៀនសូត្រចេះដឹងនៅសាលាបានជ្រៅជ្រះយ៉ាងណាក្តី ប៉ុន្តែបើមិនយកមកអនុវត្តទេ វិជ្ជាទាំងឡាយនោះក៏មិនផ្ដល់ផលប្រយោជន៍អ្វីឡើយ។ ដូចគ្នានេះដែរ បុគ្គលអ្នកសិក្សារៀនសូត្រវិជ្ជាផ្នែកពុទ្ធសាសនា គឺតោងមានការប្រតិបត្តិ ទន្ទឹមគ្នានឹងផ្នែកទ្រឹស្ដី ទើបទទួលបានផលប្រយោជន៍ពេញលេញ ប្រៀបឧបមាដូចជាសត្វបក្សាបក្សី ដែលត្រូវការស្លាបទាំងសងខាងឱ្យមានទំហំ និងកម្លាំងស្មើគ្នា ដើម្បីមានលំនឹងអាចហោះហើរទៅមុខបានខ្ពស់លឿនល្អយ៉ាងដូច្នោះដែរ។
ក្នុងពុទ្ធសាសនា ការសិក្សាគន្ថធុរៈ បានដល់ផ្នែកបរិយត្តិ ឬទ្រឹស្ដី និងវិបស្សនាធុរៈ បានដល់ផ្នែកបដិបត្តិ ឬការអនុវត្តជាក់ស្ដែង គឺជាវិស័យពីរដែលមានសារសំខាន់ស្មើគ្នាមិនអាចខ្វះបាន។ ការយល់ដឹងពីទ្រឹស្ដី វិន័យ ក្បួនច្បាប់ នឹងជួយតម្រង់ទិសក្នុងការប្រតិបត្តិឱ្យបានត្រឹមត្រូវ មិនឃ្លាតចាកពីមាគ៌ានៃពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។ ប៉ុន្តែការមានចំណេះដឹងតែផ្នែកទ្រឹស្ដី ដោយមិនបានឈានដើរ សូម្បីតែមួយជំហានលើមាគ៌ានៃការបដិបត្តិដុសខាត់សីល សមាធិ បញ្ញា ឱ្យបានចំរើនឡើងជាលំដាប់ ដើម្បីលះការប្រកាន់ភាពអញនិយម ក្ដីលោភៈ ទោសៈ មោហៈទេនោះ គឺនឹងមិនអាចជួយបុគ្គលឱ្យទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍ដ៏ឧត្ដមជាសេចក្ដីសុខទីបំផុតក្នុងជីវិតឡើយ៕
ស្លាក:
Videos