ប្រស្នាព្រះបាតិមោក្ខ ភាគ ទី១ បុច្ឆា _ វិសជ្ជនា ខ ទី ៤១ ដល់ ៥០

 

        ប្រស្នាព្រះបាតិមោក្ខ

៤១. បុ. សីលវិបត្តិនោះ បានដល់កងអាបត្តិណាខ្លះ?

វិ. បានអាបត្តិ ២ កង គឺ បារាជិក ៤ និងសង្ឃាទិសេស ១៣ ទាំងពីរកងនេះ ចាត់ចូលក្នុងសីលវិបត្តិ ។

៤២. បុ. អាចារវិបត្តិនោះ បានដល់កងអាបត្តិណា?

វិ. បានដល់អាបត្តិ ៥ កង គឺថុល្លច្ច័យ១ បាចិត្តិយ១ បាដិទេសនីយ១ ទុក្កដ១ ទុព្ភាសិត១ ទាំង ៥ កងនេះចាត់ចូលក្នុងអាចារវិបត្តិ ។

៤៣. បុ. ទិដ្ឋិវិបត្តិនោះ បានដល់អាបត្តិណា?

វិ. បានដល់អរិដ្ឋសិក្ខាបទ ជាសិក្ខាបទទី៨ នៃសប្បាណកវគ្គ ។

៤៤. អាជីវវិបត្តិនោះ បានដល់អាបត្តិពួកណាខ្លះ?

វិ. បានដល់អាបត្តិទាំង ៧ កង គឺភិក្ខុប្រព្រឹត្តអនេសននិងបាបធម៌ គួរដល់បារាជិកក៏មាន គួរដល់សង្ឃាទិសេសក៏មានជាដើម តាមកិរិយាអាបត្តិប្រព្រឹត្តនៃភិក្ខុនោះៗ ។

៤៥. បុ. អង្គនោះ ដូចម្ដេច?

វិ. អង្គរបស់សិក្ខាបទទាំងអស់ហៅថាអង្គ ។

៤៦. បុ. សមុដ្ឋានវិធីនោះដូចម្ដេច? មានប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?

វិ. វិធីសំដែងអំពីសមុដ្ឋាននៃអាបត្តិទាំងពួងហៅថា

សមុដ្ឋានវិធី មាន ៦ យ៉ាង គឺ

    ១. កាយោ        កាយ

    ២. វាចា        វាចា

    ៣. កាយវាចា    ទាំងកាយទាំងវាចា

    ៤. កាយចិត្តំ     ទាំងកាយទាំងចិត្ត

    ៥. វាចាចិត្តំ    ទាំងវាចាទាំងចិត្ត

    ៦. កាយវាចាចិត្តំ ទាំងកាយទាំងវាចាទាំងចិត្ត ។

បណ្ដាសមុដ្ឋានទាំង ៦ នោះ សមុដ្ឋាន ៣ ខាងដើមមិនមានចិត្តចូលលាយផង ហៅថាអចិត្តកសមុដ្ឋាន សមុដ្ឋាន ៣ ខាងចុងមានចិត្តចូលលាយផងហៅថា សចិត្តកសមុដ្ឋាន ។

    អាបត្តិទាំងឡាយរមែងកើតឡើងដោយសមុដ្ឋានតែមួយក៏មាន ២ ក៏មាន ៣ ក៏មាន ៤ ក៏មាន ៦ ក៏មាន តែកើតឡើងដោយសមុដ្ឋាន ៥ មិនមានឡើយ ។

    អាបត្តិដែលមានសមុដ្ឋានៗ រមែងកើតដោយសមុដ្ឋានទី ៤ ខ្លះ

 ទី៥ខ្លះ ទី ៦ ខ្លះ មិនដែលកើតឡើង ដោយសមុដ្ឋានឯទៀតទេ ។

    អាបត្តិដែលមានសមុដ្ឋាន ២ រមែងកើតដោយសមុដ្ឋានទី ១ និងទី ៤ ខ្លះ ទី២ និងទី៥ខ្លះ ទី៣ និងទី៦ ខ្លះ ទី៤ និងទី៦ ខ្លះ ទី៥ នឹងទី៦ ខ្លះ ។

    អាបត្តិដែលមានសមុដ្ឋាន ៣ រមែងកើតដោយសមុដ្ឋាន ៣ ខាងដើមខ្លះ ៣ ខាងចុងខ្លះ ។

    អាបត្តិដែលមានសមុដ្ឋាន ៤ រមែងកើតដោយសមុដ្ឋាន ទី១ ទី៣ ទី៤ និងទី៦ ខ្លះ ដោយសមុដ្ឋានទី ២ ទី ៣ ទី៥ និងទី៦ ខ្លះ ។

    អាបត្តិដែលមានសមុដ្ឋាន ៦ រមែងកើតដោយសមុដ្ឋានទាំង ៦ រាល់តែសមុដ្ឋាន ។

៤៧. បុ. កិរិយានោះមានប៉ុន្មាន? ចូររាប់?

វិ. មាន ៥ គឺ

    ១. កិរិយតោ សមុដ្ឋាតិ អាបត្តិកើតដោយកិរិយាធ្វើ

    ២. អកិរិយតោ សមុដ្ឋាតិ អាបត្តិកើតដោយកិរិយាមិនធ្វើ

    ៣. កិរិយាកិរិយតោ​សមុដ្ឋាតិ​ អាបត្តិកើតដោយកិរិយាធ្វើនិងកិរិយាមិនធ្វើ

    ៤. សិយា កិរិយតោ​ សិយា អកិរិយតោ សមុដ្ឋាតិ អាបត្តិកើតដោយកិរិយាធ្វើក៏មាន ដោយកិរិយាមិនធ្វើក៏មាន

    ៥. សិយា កិរិយតោ សិយា កិរិយាកិរិយតោ សមុដ្ឋាតិ អាបត្តិកើតដោយកិរិយាធ្វើក៏មាន ដោយកិរិយាធ្វើនិងកិរិយាមិនធ្វើក៏មាន ។

៤៨. បុ. ចូរអធិប្បាយកិរិយាគ្រប់ទាំង ៥ មកមើល?

វិ. អធិប្បាយថា អាបត្តិពួកណារមែងត្រូវដល់ភិក្ខុ កាលប្រព្រឹត្តកន្លងដោយកាយឬដោយវាចា ដូចអាបត្តិក្នុងបឋវិខណនសិក្ខាបទជាដើម អាបត្តិពួកនេះឈ្មោះថា កើតដោយកិរិយាធ្វើ គឺភិក្ខុជីកដីដោយខ្លួនឯងក្ដី ប្រើគេឱ្យជីកដី ត្រូវអាបត្តិបាចិត្តិយ ។

    អាបត្តិពួកណារមែងត្រូវដល់ភិក្ខុកាលមិនធ្វើនូវកិច្ចដែលត្រូវធ្វើដោយកាយឬដោយវាចា ដូចអាបត្តិក្នុងបឋមកឋិនសិក្ខាបទជាដើម អាបត្តិពួកនេះឈ្មោះថា កើតដោយកិរិយាមិនធ្វើគឺមិនធ្វើវិកប្បនិងអធិដ្ឋាននូវអតិរេកចីវរ ដែលកន្លងហួសពី ១០ ថ្ងៃទៅ ។

    អាបត្តិពួកណារមែងត្រូវដល់ភិក្ខុកាលធ្វើខ្លះ មិនធ្វើខ្លះ ដូចអាបត្តិក្នុងចីវរប្បដិគ្គហណសិក្ខាបទ ដែលភិក្ខុត្រូវ ព្រោះការទទួលចីវរអំពីដៃនាងភិក្ខុនី មិនមែនជាញាតិជាដើម អាបត្តិពួកនេះឈ្មោះថា កើតដោយកិរិយាធ្វើនិងកិរិយាមិនធ្វើ កិរិយាធ្វើគឺទទួលចីវរអំពីដៃនាងភិក្ខុនី កិរិយាមិនធ្វើ គឺមិនផ្លាស់ប្ដូរគ្នាជាមុនសិន ។

    អាបត្តិពួកណា រមែងត្រូវដល់ភិក្ខុ កាលធ្វើក៏មាន កាលធ្វើនឹងមិនធ្វើក៏មាន ដូចអាបត្តិក្នុងកុដិការសិក្ខាបទជាដើម អាបត្តិពួកនេះឈ្មោះថាកើតដោយកិរិយាធ្វើក៏មាន គឺធ្វើឲ្យកន្លងហួសប្រមាណ កាលធ្វើនឹងមិនធ្វើក៏មាន គឺមិនបានឱ្យសង្ឃសំដែងទីឲ្យជាមុនសិនហើយសឹមធ្វើ ។

៤៩. បុ. សញ្ញានោះ ដូចម្ដេច? មានប៉ុន្មាន?

វិ. សញ្ញានោះ គឺសេចក្ដីសម្គាល់ មាន ២ គឺ

    ១. សញ្ញាវិមោក្ខា អាបត្តិដែលភិក្ខុរួចខ្លួនដោយសញ្ញា

    ២. នោសញ្ញាវិមោក្ខា អាបត្តិដែលភិក្ខុមិនរួចខ្លួនដោយសញ្ញា ។

៥០. សញ្ញាទាំងពីរនោះ តើដូចម្ដេច? ចូរអធិប្បាយ?

វិ. អធិប្បាយថា អាបត្តិណាមួយ ដែលភិក្ខុរួចខ្លួនដោយមិនមាននៃសញ្ញាក្នុងការប្រព្រឹត្តបទល្មើស គឺថាមិនមានចិត្តក្លែង អាបត្តិពួកនេះឈ្មោះថាសញ្ញាវិមោក្ខា ។

    អាបត្តិពួកណាដែលភិក្ខុមិនរួចខ្លួន ដោយមិនមានសញ្ញាគឺថាក្លែងក្ដី មិនក្លែងក្ដី ក្នុងការប្រព្រឹត្តល្មើស អាបត្តិពួកនេះឈ្មោះថានោសញ្ញាវិមោក្ខា ។

👉👉    មានសំនួរបន្តទៀត 

សូមចុចអាសយដ្ឋានខាងក្រោម ៖

សូមអរព្រះគុណនិងអរគុណ!