ព្រះពុទ្ធសាសនា និងសន្តិភាព ការផ្សះផ្សាជាតិ សិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។

ព្រះពុទ្ធសាសនា និងសន្តិភាព

ព្រះពុទ្ធសាសនា អប់រំមនុស្សតាមសន្តិភាព មិនមែនដោយហឹង្សានោះទេ, អប់រំមនុស្សឲ្យមានព្រហ្មវិហារធម៌ចេះស្រឡាញ រាប់អានគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក។ ប្រទេសយើងពុំទាន់មានសន្តិភាពពិតប្រាកដទេ ដោយើងពុំទាន់ធានាបាននូវសន្តិសុខ   សុវត្តិភាព។ ទាល់តែប្រជាពលរដ្ឋយើង លែងភ័យខ្លាចទើបឈ្មោះថាយើងមានសន្តិភាព។ ចោរប្លន់ កាប់សម្លាប់ មានជារៀង       រាលថ្ងៃ។ អ្នកក្រភ័យព្រួយដោយគ្មានហូប, អ្នកមានភ័យខ្លាចចោរប្លន់ ។

បញ្ហាសន្តិភាពផ្លូវចិត្តសំខាន់ណាស់។ កាលណាចិត្តស្ងប់ ធ្វើឲ្យបុគ្គលស្ងប់, កាលណាបុគ្គលស្ងប់ ធ្វើអោយគ្រួសារស្ងប់, កាលណាគ្រួសារស្ងប់ ធ្វើអោយស្រុកភូមិស្ងប់, កាលណាស្រុកភូមិស្ងប់ ធ្វើឲ្យខេត្តស្ងប់,កាលណាខេត្តស្ងប់ ធ្វើឲ្យប្រទេសស្ងប់, កាលណាប្រទេសស្ងប់ ធ្វើឲ្យពិភពលោកស្ងប់។ ពេលណានៅតែមានការកាប់សម្លាប់គ្នា មិនឈ្មោះថាមានសន្តិភាពឡើយ។ ក្នុងវត្តនីមួយៗបើព្រះសង្ឃមានចិត្តស្ងប់ ប្រជាជនជុំវិញវត្តក៏មានចិត្តស្ងប់ដែរ។ បើលោកគ្រូចៅអធិការ , គ្រូសូត្រមានចិត្តស្ងប់ ព្រះសង្ឃបរិស័ទក៏មានចិត្តស្ងប់ដែរ ។

ព្រះពុទ្ធសាសនា និងការផ្សះផ្សាជាតិ

ការផ្សះផ្សាជាតិពុំមែនជារឿងនយោបាយទេ ហើយក៏ពុំមែនជារឿងថ្មីដែរ។ ព្រះសម្ពុទ្ធកាលគង់ធរមាននៅ ធ្លាប់ដោះស្រាយបញ្ហានេះដែរ ដូចជាទ្រង់ផ្សះផ្សារឿងវិវាទរវាងសាក្យៈ និង ពួកកោលិយៈ អស់វារៈបីដង ប៉ុន្តែពួកទាំងនេះមិនព្រមស្តាប់ព្រះអង្គ, ពួកគេក៏ធ្លាប់ទៅក្នុងភាពគ្រោះមហន្តរាយ ដោយសារឈ្លោះគ្នានេះ។ 

រឿងអង្គុលីមាលដែលចាញ់បោកគ្រូ ដើរកាត់ម្រាមដៃគេមកបូជា ដើម្បីប្រសិទ្ធីមន្តអាគម ឲ្យក្លាយខ្លូនទៅជាមនុស្សខ្លាំង ពូកែជាងគេក្នុងលោកនេះ, ព្រះទ្រង់ប្រើពីធីដោះស្រាយៗដោយទ្រង់ផ្ចាញអង្គុលីមាល៍ឲ្យចុះចាញ់ ហើយលែងធ្វើបាបមនុស្សក្នុងសង្គមឲ្យភិតភ័យខ្លាចរអា។

រឿងកោសម្ពិកភិក្ខុ ដែលឈ្លោះទាស់ទែងគ្នា ដោយសារតែទឹកលាងលាមកបន្តិចនោះ ព្រះអង្គបានប្រើពិធីដោះស្រាយ ដោយទ្រង់ដើរចេញ ទុកឲ្យពួកភិក្ខុទាំងនោះ យល់ពីកំហុសរបស់ខ្លួន ហើយទីបំផុត ពួកភិក្ខុទាំងនោះក៏បានសារភាព ជានាគ្នា រាប់រកគ្នាទៅវិញទៅមក ។

    ការផ្សះផ្សាឳ្យវិវាទជានា ស្រុះស្រួលគ្នា រួបរួមគ្នានេះ ជារឿងចាស់ហើយដែលព្រះសង្ឃយើងគួរតែចូលរួមធ្វើ លោកគ្រូចៅអធិការជាដើម គួរតែជួយអប់រំប្រជាពលរដ្ឋចំណុះជើងវត្ត ឲ្យចេះស្រឡាញ់ រាប់អានគ្នា ចៀសវាងការឈ្លោះទាស់ទែងគ្នា ដោយសាររឿងបន្តិចបន្តួច មានរឿងភ្លឺស្រែជាដើម។ ដើម្បីដោះស្រាយឲ្យមានសន្តិភាពនោះ យើងត្រូវដើរតាមផ្លូវតែមួយគត់គឺដើរតាមផ្លូវកណ្តាល (មជ្ឈិមប្បដិបទា) ទើបនាំសង្គមជាតិយើងឲ្យបានសុខចំរើនគឺៈ

    ១.កាមសុខល្លិកានុយោគៈ ផ្លូវធូរពេក ស្តាំពេក សេរីនិយមហួសហេតុពេក ឈានទៅបង្កើតរបបអនាធិប្បតេយ្យ នាំមកនូវសេចក្តីវិនាស់ គ្រោះថ្នាក់,...។

  ២.អត្តកិលមឋានុយោគៈ ផ្លូវតឹងពេក ឆ្វេងពេក ប្រើអំណាចផ្តាច់ការ ធ្វើការខ្លាំងពេកតែហូបបបរ។ផ្លូវទាំងពីរនេះប្រទេសយើងធ្លាប់បានដើរ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៧០‍-១៩៧៥ និង ពីឆ្នាំ ១៩៧៥-១៩៧៩ សុទ្ធតែជាផ្លូវនាំមកនូវគ្រោះថ្នាក់ ។ បើព្រះសង្ឃមានវិហារថ្មពីរ បីជាន់ កុដិថ្មល្អៗ…ហើយឧបាសកឧបាសិកានៅជុំវិញវត្ត នៅផ្ទះស្លឹករយីករយាកនោះ ក៏ជារឿងមិនល្អដែរ ។

ដូច្នេះផ្លូវដែលល្អ ដែលត្រូវគួរដើរនោះ គឺអដ្ឋង្គិកមគ្គ មានអង្គ៨ប្រការគឺៈ 

សម្មាទិដ្ឋិ គំនិតត្រូវ

សម្មាសង្កប្បៈ ការត្រិះរិះត្រូវ

សម្មាកម្មន្តៈ ការងារត្រូវ

សម្មាអាជីវៈ អាជីវកម្មត្រឹមត្រូវ

សម្មាវាចា វាចាត្រូវ,

សម្មាវាយាមៈ ព្យាយាមត្រូវ

សម្មាសតិ ការភ្ញាក់រលឹកត្រូវ

និង សម្មាសមាធិ ការតម្កល់ចិត្តត្រូវ ។ ទាល់តែដើរតាមផ្លូវទាំងនេះទើមរដោះទុក្ខបាន។មុននិងផ្សះផ្សារសង្គមជាតិជាបឋម      ត្រូវផ្សះផ្សារបុគ្គលនិងបុគ្គលសិន, អ្នកនោះវាយអញ,អ្នកនោះឈ្នះអញ,... បញ្ហាសន្តិភាព ការផ្សះផ្សារជាតិ ពុំអាចកើតមានក្នុងសង្គមខ្មែរទេ។ការឈ្លោះគ្នា ច្បាំងគ្នា នៅតែបន្តរហូតរកទីបញ្ចប់គ្មានឡើយ ។

 ព្រះពុទ្ធសាសនា និង សិទ្ធិមនុស្ស

ព្រះពុទ្ធសាសនាបានទទួលស្គាល់សិទ្ធនិងករណីកិច្ចរបស់មនុស្សតាំងពីជាង២៥០០ឆ្នាំមកហើយ។ ព្រះអង្គបានប្រាប់ឲ្យដោះស្រាយបញ្ហាគ្រប់បែបយ៉ាងដោយប្រើធម៌អហិង្សា៖ មេត្តា ករុណា និងបញ្ញា មិនឲ្យប្រើហិង្សាឡើយ។សីល៥ដែលយើងចេះចាំស្ទើរតែទាំងអស់គ្នាគឺជាការធានា នូវសិទ្ធិនិង ករណីកិច្ចរបស់មនុស្សសត្វគ្រប់ៗគ្នា(ប៉ុន្តែបានប្រតិបត្តិតាមហើយឬនៅ?)

    សីលទី១ គឺសីលបាណា ទាក់ទងនឹងសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតនិងករណីកិច្ចត្រូវគោរពជីវិតទាំងអស់ ព្រោះម្នាក់ៗ គ្មានស្រឡាញ់អ្វីស្មើនឹងជីវិតរបស់ខ្លួនទេ(នត្ថិ អត្តសមំ បេមំ)។ ដូច្នេះសីលទី១ មិនឲ្យ សម្លាប់បៀតបៀនជីវិតដើម្បីឲ្យរស់នៅបានយូរ មានអាយុវែង។

    សីលទី២ គឺសីលអទិន្នាទាន ទាក់ទងនឹងកម្មសិទ្ធិ កុំលួច កុំប្លន់ កុំបោកប្រាស់ កុំស៊ី សំណូកសូកប៉ាន់ (កុំពុករលួយ) ។ម្នាក់ៗមានកម្មសិទ្ធិឯកជនបើជាតិមានកម្ម សិទ្ធិ របស់ជាតិរបស់រដ្ឋ គឺរបស់យើងទាំងអស់គ្នា យើងចង់ឲ្យគេ គោរពកម្មសិទ្ធិគេ វិញដែរ។

    សីលទី៣ គឺសីលកាមេ ត្រូវគោរពសិទ្ធិទាក់ទងបុរស ស្ត្រី កុំរំលោភ កុំបៀតបៀន ប្រពន្ធប្តីអ្នកដទៃ ទុកឲ្យគេរស់នៅបានសុខសាន្ត ត្រជាក់ត្រជុំវែងឆ្ងាយទៅ។ ហើយគេក៏នឹងគោរព មិនបៀតបៀនយើង ទុកឲ្យយើងរស់នៅដោយសុខសាន្តដែរ។

    សីលទី៤ គឺសីលមុសា មានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ យោបល់ ប៉ុន្តែមានករណីកិច្ចកុំភូត កុំបោកប្រាស់ កុំបរិហាកេរ្តិ៍ កុំញុះញង់ជាដើម។ យើងមានសិទ្ធិចង់បានតែពត៌មានពិតដូច្នេះយើងក៏ត្រូវតែនិយាយពិត។

    សីលទី៥ គឺសីលសុរា មិនឲ្យសេពគ្រឿងស្រវឹង គ្រឿងញៀនដែលធ្វើឲ្យខូចស្មារតី នាំឲ្យប្រព្រឹត្តមិនល្អ មានការយល់ខុស និយាយខុសជាដើម គឺថានាំឲ្យរក្សាសីលទាំង៤ ខាងដើមមិនកើត។

ក្នុងសីល៥ បាននិយាយពីសិទ្ធផង ករណីកិច្ចផង។ គេមិនអាចនិយាយពីសិទ្ធិហើយ មិននិយាយពីករណីកិច្ចបានទេ ។

    ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកលអំពីសិទ្ធិមនុស្សគ្មាននិយាយអ្វីផ្សេងក្រៅតែពីនិយាយឲ្យតែស្រឡាញ់រាប់រកគ្នាជាបងប្អូនឲ្យរៀនរស់នៅរៀនធ្វើការរៀនធ្វើការដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី(អហឹង្សា)គឺថាប្រកបដោយមេត្តា ករុណានិងបញ្ញា។ដូច្នេះឃើញថាមានទាស់ខុសអ្វីនឹងសីលធម៌ពុទ្ធសាសនាឡើយ។

មជ្ឍិមបដិទាក្តី សីល៥ក្តី ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់សម្តែងមកជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ជាសកលអំពីសិទ្ធិ និងករណីកិច្ចរបស់មនុស្សដ៏ថ្លៃថ្លាបំផុត។ បើគេប្រតិបត្តិតាមមជ្ឍិម បដិបទានិងសីល៥ គេមិនអាចរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្សបានទេ។

    ដូច្នេះការដែលមិនរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្សទោះបីជាជាតិជាតិអ្វីក៏ដោយរស់នៅកន្លែងណាក៏ដោយឈ្មោះថាជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាទាំងអស់។

ព្រះពុទ្ធសាសនានិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ

    អ្នកប្រជាធិបតេយ្យ គឺអ្នកកាន់តាមព្រះពុទ្ធសាសនាហ្នឹងឯង ព្រោះព្រះពុទ្ធសាសនា យកកច្បាប់ជាធំ យកធម៌ជាធំ(ធម្មាធិបតេយ្យ)យកប្រយោជន៍រួមជាធំយកសង្ឃជាធំ។ ខាងគ្រហស្ថ អំណាចគ្រប់យ៉ាងចេញពីរាស្ត្រ ខាងព្រះពុទ្ធសាសនា អ្វីៗសម្រេចចេញពី សង្ឃយកសង្ឃជាធំ។ ខាងផ្លូវលោក យករដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ជាតិជាគោល ក្នុងសង្គមសង្ឃ ត្រូវយកធម៌វិន័យជាគោល ជាមគ្គុទេសក៍ ជាធម្មនុញ្ញរបស់សង្ឃ។ ទម្រង់គ្រប់គ្រងបែប នេះឯងជាទម្រង់គ្រប់គ្រងបែបប្រជាធិបតេយ្យ។

ដូច្នេះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមិនមានអ្វីទាស់ខុសនឹងគោលការណ៍សីលធម៌ពុទ្ធសាសនាទេព្រះពុទ្ធសាសនានេះឯងដែលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមុនគេបំផុតមួយ។

👉👉    មានសំនួរ/អត្ថបទ បន្តទៀត 

សូមចុចអាសយដ្ឋានខាងក្រោម ៖

សូមអរព្រះគុណនិងអរគុណ! 

"ព្រះពុទ្ធសាសនា និង ការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមខ្មែរ"