ព្រះពុទ្ធសាសនា “ចេតិយ” មានអត្ថន័យដូចម្តេចខ្លះ? ហើយចែកចេញជាប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?

 

តាមលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនា “ចេតិយ” មានអត្ថន័យដូចម្តេចខ្លះ?

ហើយចែកចេញជាប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?

ចេតិយក្នុងព្រះពុទ្ធសានា គឺជាសាសនវត្ថុមរតកនៃបណ្ដាប្រទេសនានាកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ក្នុងនោះមានកម្ពុជាផងដែរ។ ចេតិយមានសារ:សំខាន់ណាស់ ពីព្រោះជាទីគោរពសក្ការបូជាមួយក្នុងចំណោមទីសក្ការបូជានានា ដែលមានប្រជាប្រិយភាព និងជាទីតំណាងព្រះពុទ្ធ។ តើចេតិយ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាមានតួនាទីយ៉ាងណា?

បើនិយាយអំពីចេតិយក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាដែលខេមរជនម្នាក់ៗស្គាល់ និងលើកតម្កើងគ្រប់ៗគ្នា យ៉ាងប្រពៃថ្លៃថ្លានេះ គឺមានតួនាទីសំខាន់ណាស់ ពីព្រោះជានិមិត្ដរូបនៃភាពស្ងប់ស្ងាត់ ភាពរីកចម្រើន និងជានិមិត្ដរូបតំណាងឲ្យព្រះពុទ្ធសាសនា។ ជាក់ស្ដែង ដូចយើងឃើញតំណាងវត្ដមានពិតៗ ព្រះសក្យមុនីចេតិយភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ ជាទីឋានតម្កល់ព្រះសារិករិកធាតុ នៃព្រះសមណគោតមនៃយើងជាភស្ដុតាង។

 

បើដូចនេះចំពោះចេតិយ ពុំមែនគ្រាន់តែជាទីឋានគោរពសក្ការបូជាដ៏សក្ដិសិទ្ធិប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏ជាទីឋានគោរពសក្ការបូជាប្រតិស្ឋាន តំណាងឲ្យព្រះពុទ្ធផ្ទាល់ និងធម៌របស់ព្រះពុទ្ធសម្រាប់ពុទ្ធសាសនិកគ្រប់រូបគោរពបូជាផងដែរ។ មួយវិញទៀត ចេតិយក៏ជាទីឋានដែលមានឥទ្ធិពល ដល់ការធ្វើធម្មយាត្រាផងដែរ។

បើនិយាយ អំពីប្រព័ន្ធជំនឿវិញ ជាតំណាងសច្ច:ភាពដ៏ឧត្ដុង្គឧត្ដមរបស់ព្រះពុទ្ធ គឺមិនខុសពីអង្គខ្លួនមនុស្សយើង ហើយហ៊ុមពទ្ធ័ដោយចក្រវាទ្ប ឬលោកធាតុនោះទេ ពីព្រោះមានកំពូល ដងខ្លួនតាមសណ្នានផ្សេងៗ ដោយតុបតែងរចនាទៅតាមប្រភេទ សម្រាប់បញ្ចុះធាតុអ្នកស្លាប់ ឬតម្កល់វត្ថុសក្ការ:បូជា។

បានសេចក្ដីថា ចេតិយមានតួនាទី និងអត្ថន័យមិនខុសពីប្រាង្គប្រាសាទបុរាណ ក្នុងទស្សន:បង្រួមលោកធាតុនោះទេ គឺគេចាត់ទុកដូចជាភ្នំព្រះសុមេរុ ដែលជាទីឋានទេពនៅកណ្ដាលចក្រវាទ្ប ឬលោកធាតុ ជានិមិត្ដរូបនៃការបង្រួបលោកធាតុ សម្រាប់ឧទ្ទិសឲ្យអ្នកស្លាប់ ដើម្បីបញ្ចុះធាតុបានទៅដល់ សុគតិភព ពីព្រោះកំពូលស្រួចទៅលើវេហា គឺជាទីឋានទេវៈ ឬទេវលោកទៅលើជំនឿសាសនានេះឯង។

បើដូច្នេះចំពោះសំណង់ចេតិយក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទដូចយើងឃើញសព្វថ្ងៃនេះ មានសាវតារប្រហែលស.វ.ទី១៥ តរៀងមក និងមានរាងប្លែកៗច្រើនយ៉ាងតាមកាលវេលា និងមួយចំនួនទៀតយើងមិនដឹង ពីកាលបរិច្ឆទច្បាស់លាស់នោះផងដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត ចំពោះចេតិយចាស់ៗនាសម័យបុរាណនេះទៀតសោត ត្រូវបានបំផ្លាញដោយសារសង្រ្គាម ឬធម្មជាតិ ឬគ្មានការថែទំាពីសំណាក់អាជ្ញាធរក៏ដូចប្រជាជនមូលដ្ឋាន ទំាងនេះគឺជាប្រការដ៏គួរឲ្យព្រួយបារម្ភបំផុត។

តាមលិទ្ធព្រះពុទ្ធសាសនាចេតិយចែកចេញជា៤គឺ៖

ទី១. ធាតុចេតិយ ជាចេតិយសម្រាប់ដាក់ព្រះធាតុព្រះបរម សម្មាសម្ពុទ្ធ ឬ ព្រះអរហន្ត ឬ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ។

ទី២. បរិភោគចេតិយ ជាចេតិយសម្រាប់ដាក់គ្រឿងបរិក្ខាប្រើប្រាស់ មាន បាត្រ ចីវរ ពោធិព្រឹក្ស របស់អង្គព្រះបរមគ្រូសម្មាសម្ពុទ្ធជាដើម។

ទី៣. ធម្មចេតិយ ជាចេតិយសម្រាប់ដាក់តម្កល់នូវគម្ពីរក្បូនខ្នាតមានដីការ អដ្ឋកថា ព្រះត្រៃបិតក ជាដើម។

ទី៤. ឧទ្ទេសកចេតិយ ជាចេតិយដែលសម្រាប់ថ្វាយព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ សម្រាប់គោរពបូជា ឬឧទ្ទិសបួងសួងសុំសេចក្ដីសុខផ្សេងៗ៕

 

ប្រភពដើម៖ https://freshnewsasia.com/

ចែករំលែកបន្ត៖ www.edu4kh.com